EMDR of Eye Movement Desensitization and Reprocessing is een vorm van therapie die onverwerkte herinneringen helpt verwerken. 
Vaak liggen pijnlijke ervaringen aan de basis van problemen in ons leven. Duidelijke voorbeelden zijn traumatische ervaringen zoals sexueel misbruik, lichamelijk geweld of ernstige emotionele verwaarlozing die kunnen leiden tot een negatief zelfbeeld, problemen met het vertrouwen van de ander of een overmatige neiging om alles in het leven proberen te controleren.

Ook ervaringen waar niet zozeer de intensiteit alswel de chroniciteit of de herhaling van het gebeuren kenmerkend waren, kunnen sporen hebben nagelaten bij de persoon. Een voorbeeld daarvan is het kind dat gedurende jaren geplaagd/gepest wordt omwille van de kleur van zijn haar of de dikke brilglazen en eveneens een negatief zelfbeeld heeft ontwikkeld.

Soms is het verband tussen de pijnlijke ervaringen en actuele probleem duidelijk, zoals schrik om met de auto te rijden na een auto-ongeluk, vaak is die link veel minder duidelijk. De eerste fase van de EMDR-therapie zal er dan ook uit bestaan om na te gaan of het huidig probleem sowieso gelinkt kan worden aan pijnlijke, onverwerkte herinneringen.

Het lijstje van mogelijk situaties waar EMDR kan helpen is lang. Daar waar er vroeger enkel aan EMDR gedacht werd in geval van trauma, is dit terrein veel breder geworden. Om ook maar enkele op te noemen die veel hoop geven: negatieve belevingen in geval van zware ziektes, bij beleving van extreme of fantoompijnen, hechtingsstoornissen, verslavingen, epilepsie, dissociatieve stoornissen, chronische depressie, psychose. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat EMDR alles kan behandelen, maar een verlichting is vaak al veel waard. Door de kracht om vanuit de lichaamsbeleving te vertrekken, zijn de mogelijkheden veel breder dan eerst gedacht.

Goed en veilig uitgevoerde EMDR- sessies onder begeleiding van een erkende EMDR- practitioner kunnen je heel waarschijnlijk helpen.

Hoewel het na 25 jaar wetenschappelijk onderzoek onomstotelijk vast staat dat EMDR werkt, weet niemand precies waarom. Er zijn een aantal ideeën over de werkingsmechanismen, die meestal gebaseerd zijn op neurobiologische gegevens, maar er is nog geen sluitende uitleg voor de positieve resultaten.

Francine Shapiro heeft een heel mooie theorie uitgewerkt, die gebaseerd is op het principe dat iedereen van ons beschikt over een aangeboren informatieverwerkingssysteem.

We maken veel dingen mee in ons leven die we normaal gezien spontaan verwerken. Ook al was het lastig in het begin, na een tijdje kunnen we denken aan wat gebeurd is zonder dat we het er emotioneel nog moeilijk mee hebben of dat we er ons lichamelijk slecht bij voelen. We kunnen op een objectieve, rationele manier naar de gebeurtenis uit het verleden terugkijken. Het is normaal dat we na een traumatische gebeurtenis in shock kunnen zijn, maar het aangeboren verwerkingsmechanisme zal ons helpen om de informatie van wat we hebben meegemaakt een plaats te geven. Dit proces kan tijd vragen. Denk bijvoorbeeld aan een overlijden.

Het is pas wanneer ons verwerkingsmechanisme niet in staat is de informatie te verwerken -omwille van de intensiteit of de chroniciteit van de ervaring- dat we gaan spreken over onverwerkte herinneringen. Aangezien de persoon de informatie op het moment zelf niet kan verwerken, wordt die informatie opzij geschoven (in het vriesvak gezet) en in zijn oorspronkelijk vorm opgeslagen. 

Zolang die informatie niet is verwerkt blijft de persoon kwetsbaar en zal de herinnering kunnen worden geactiveerd door allerlei prikkels uit de omgeving. Een onschuldige opmerking over het uiterlijk van de partner krijgt een andere dimensie wanneer het gaat om iemand die als kind omwille van het uiterlijk gepest is geweest. Een aanraking door een geliefde voelt helemaal anders aan wanneer misbruikervaringen door die aanrakingen worden geactiveerd.

EMDR bestaat eruit deze onverwerkte informatie op te sporen om die vervolgens te helpen verwerken door het aangeboren informatieverwerkingssysteem te stimuleren.

EMDR is een geprotocolleerde benadering, die enerzijds houvast biedt omwille van de structuur, maar anderzijds voldoende vrijheid biedt om rekening te houden met elke individuele patiënt.

EMDR bestaat uit 8 fasen en wordt niet enkel toegepast op herinneringen uit het verleden, maar ook op actuele problemen en zelfs geanticipeerde problemen in de toekomst.

De meeste mensen denken bij EMDR enkel aan de oogbewegingen, waarbij de ogen van de patiënt in cadans de links-rechts bewegingen van de hand van de therapeut volgen. Ook afwisselend links-rechts tikken of bilaterale klikjes in een koptelefoontje worden gebruikt, terwijl de patient denkt aan de pijnlijke herinnering. Maar EMDR is meer dan alleen de bilaterale stimulatie waarvoor het bekend staat. De bilaterale stimulatie is slechts één component van het protocol. Het is wel de meest in het oog springende.

De EMDR-therapeut doet echter veel meer en volgt daarbij de 8 fasen:

Fase 1: bij het beluisteren van de patiënt zoeken naar het verband tussen de klacht en onverwerkte herinneringen

Fase 2: de cliënt goed voorbereiden op het werk en hem/haar stabiliseren indien nodig

Fase 3: de onverwerkte informatie op een goede manier activeren (het vriesvak openen)

Fase 4: het aangeboren informatieverwerkingssysteem de informatie laten verwerken tijdens de bilaterale stimulatie en de patiënt daarbij op de juiste manier begeleiden.

Fase 5: De positieve gedachten waar de patiënt spontaan toe komt helpen versterken

Fase 6: Controleren van de lichamelijke reactie bij het denken aan de herinnering

Fase 7: Op een goede manier de sessie afsluiten

Fase 8: In de daaropvolgende sessie het effect op de patiënt opvolgen en verder gaan met de verwerking indien nodig.

EMDR is een gespecialiseerde behandeling die enkel door goed opgeleide therapeuten mag worden toegepast. Zoals elke methode is ook EMDR pas veilig en efficiënt in de handen van een bekwame EMDR-terapeut. 

De vakvereniging voor EMDR-therapeuten in België is EMDR-België vzw. Deze vereniging heeft tot doel de kwaliteit van EMDR in België te garanderen. Therapeuten die lid zijn van deze vereniging zijn op een degelijke manier opgeleid en onderschrijven de deontologische code van de vereniging. Voor meer informatie surf naar www.emdr-belgium.be 

“18 maanden geleden hebben mijn man en ik een gespecialiseerde therapeut geconsulteerd: een seksuoloog die werkt met koppels. Mijn libido was namelijk 3 jaar geleden totaal verdwenen, sinds de geboorte van ons laatste kind. Het werd snel duidelijk dat ik problemen vanuit het verleden aan het opstapelen was. Een gecompliceerde jeugd met een dominerende vader, een afzijdige moeder, en professionele mislukkingen hadden mijn zelfvertrouwen ondermijnd.

Na meerdere sessie stelde onze therapeut ons voor om bij mij met EMDR te werken. We zijn begonnen met het zoeken naar de oudste moeilijkheden. De bedoeling was om een concrete situatie terug voor de geest te halen in verbinding met mijn moeilijkheden en hierbij te blijven. Hieraan werken nam ons twee sessies in beslag, en daarna begonnen we aan de volgende concrete situatie. Vreemd genoeg, duurde het niet lang voor mijn libido stilletjes aan terugkwam. Ik ben er ondertussen in geslaagd om mijn professionele leven terug in handen te nemen, en wij, als koppel, hebben elkaar teruggevonden. Dit is enkele maanden geleden, en de effecten blijven nu nog steeds voelbaar. Sinds enkele jaren probeerde ik om terug een sport op te nemen, maar dat lukte niet echt. Nu ben ik sinds enkele weken aan het dansen, en ik beleef er veel plezier aan!”

Aline 

“Na een agressie in mijn auto waarbij ze mijn zak gestolen hebben, gevolgd een maand later door een inbraak bij mij thuis, bleef er niet veel meer van mij over: ik vertoonde tekens van traumatisatie en ik voelde me nergens meer veilig. Ik had via vrienden gehoord over EMDR, en ben zo op zoek gegaan naar een EMDR practitioner.

Na enkele sessies vond ik reeds terug een beetje rust, een “normaal” leven, en werd ik terug “gewoon” waakzaam, nodig om in een grootstad te leven.

Achttien maanden later werd het door levensomstandigheden plots overduidelijk dat ik mijn gedragingen in mijn amoureuze leven van dichterbij moest bekijken. Ik werd er mij van bewust dat ik een muur had opgebouwd rondom mij om mij te beschermen, en dat maakte het mij letterlijk onmogelijk om een intieme relatie aan te gaan met een man die ik echt graag zie. Ik heb terug contact opgenomen met mijn therapeute en we hebben samen een duidelijker zicht gekregen op de vroegere complexe oorsprong van deze moeilijkheden. Mijn kindertijd was nogal verwarrend en hierdoor ontstonden meerdere moeilijkheden voor mij. We hebben stukje voor stukje de moeilijke momenten van vroeger behandeld met EMDR, wat niet alleen opluchting bracht maar wat maakte dat ik met een andere bril begon te kijken naar wat er in mijn huidig leven, aan het gebeuren was. Dit maakte veel nieuwe ervaringen mogelijk. Dit voelde heel bevrijdend en geeft me nog steeds veel hoop op een andere toekomst.

Het vertrouwen dat ik voelde bij de therapeute om mij bij te staan was voor mij ontzettend belangrijk. Ik heb veel kunnen delen wat ik nog nooit aan anderen heb getoond en ik heb het steeds als erg veilig ervaren.

R.R.

• EMDR-Europe

• EMDR-Institute, Inc.

• EMDR Nederland

• EMDR Frankrijk

• EMDR Duitsland

• EMDR Engeland & Ierland

• EMDR Luxemburg

• EMDRIA ™ International Association

• EMDR Zwitserland

• EMDR Oostenrijk

• EMDRIA ™ International Association,

• David Baldwin’s Trauma Information Pages

• EMDR en kinderen Nederland

• Journal of EMDR Practice and Research

• EMDR revue

• Francine Shapiro Library

• Trauma-aid Belgium

• Integrativa

• BiP